ارزیابی و مقایسة شاخص های تحمل خشکی در ژنوتیپ های نخود تیپ دسی با استفاده از روش های آماری چندمتغیره

به منظور ارزیابی تحمل خشکی و نیز تعیین مناسب ترین شاخص های مقاومت به خشکی، 20 ژنوتیپ نخود تیپ دسی به همراه دو رقم کاکا و پیروز در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی در دو شرایط کشت نرمال و تنش خشکی (قطع آبیاری از زمان آغاز گلدهی تا پایان دورة رشد) مطالعه شدند. شاخص های کمّی مقاومت و حساسیت به خشکی مانند شاخص تحمل تنش (sti)، شاخص حساسیت به تنش (ssi)، میانگین بهره وری (mp)، میانگین هندسی بهره وری (gmp)، شاخص تحمل (tol) و میانگین هارمونیک (harm) محاسبه شدند. تنوع زیادی میان ژنوتیپ ها از نظر صفات کمی مورد مطالعه و شاخص های مورد بررسی مشاهده شد. تحلیل نتایج نشان داد که شاخص های sti و gmp مناسب ترین شاخص های واکنش ژنوتیپ های نخود در برابر خشکی اند و می توان از آنها برای شناسایی ارقام پرعملکرد در هر دو شرایط تنش و بدون تنش استفاده کرد. ترسیم نمودار چندمتغیرۀ بای پلات و بررسی نمونه های واقع در مجاورت بردارهای مربوط به شاخص های تحمل به خشکی و مقایسۀ نتایج آن با نمودار سه بعدی نشان داد که ژنوتیپ های kc-218625، kc-217667 و kc-218553 متحمل ترین ژنوتیپ ها بودند.